Βίος και πολιτεία του Γερακάρη Λιμπεράκη

Βίος και πολιτεία του Γερακάρη Λιμπεράκη

Εκδόσεις Κέδρος | 2003

ISBN: 978-960-04-2291-7

Σελ. 443

Ο Μανιάτης Γερακάρης Λιμπεράκης, ιστορική όσο και θρυλική μορφή του 17ου αιώνα, έζησε βίο πολυκύμαντο. Αδυσώπητος εκδικητής, διαβόητος πειρατής, κωπηλάτης σε γαλέρα, κατάδικος στην Κωνσταντινούπολη, αγαπημένος των γυναικών, μπέης της Μάνης, ιππότης του Αγίου Μάρκου, μήλο της έριδος ανάμεσα στη θαλασσοκράτειρα Βενετία και στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, καταλήγει άθλιος υπόδικος στις βενετικές φυλακές και σέρνεται σε μια ατέρμονη παρωδία δίκης. Η αιτία; Μια καταγγελία εσχάτης προδοσίας. Ανώνυμη!
Ποιος, άραγε, κρύβεται πίσω από την ανωνυμία; Πόσο αληθεύει η καταγγελία; Οι μάρτυρες που παρελαύνουν στη δίκη αδυνατούν να απαντήσουν στο ερώτημα: αθώος ή ένοχος; Ο μοναδικός κύριος μάρτυρας παραμένει άφαντος.
Η δράση εκτυλίσσεται στην ανελέητη Μάνη της βεντέτας, στην εκλεπτυσμένη Βενετία, στην Κωνσταντινούπολη των σουλτάνων και στα κουρσαρονήσια του Αιγαίου, την εποχή που Οθωμανοί και Δυτικοί παλεύουν να επικρατήσουν στη Μεσόγειο και στην Ευρώπη. Ανάμεσά τους, πότε πεδίο αντεκδίκησης, πότε αντικείμενο διεκδίκησης, πάντα όμως εξυπηρέτησης ιδίων συμφερόντων, η υπόδουλη ρωμιοσύνη ξεσηκώνεται, ελπίζει, ελίσσεται, παγιδεύεται, ματώνει, συνθλίβεται. Γνήσιο τέκνο της ο Γερακάρης. Αντιφατικός, αδίστακτος, ριψοκίνδυνος, πολυμήχανος, σκοινοβατεί ανάμεσα στους ισχυρούς, ώσπου γκρεμίζεται. Τότε βυθίζεται στα έγκατα της ψυχής του. Κι ανέλπιστα διακρίνει φως…

Κριτικές - Δημοσιεύματα

Πρώτο Βραβείο Μανιάτισσας, 4/4/2012

Η Πανελλήνια Ένωση Γυναικών Μάνης απονέμει το πρώτο βραβείο Μανιάτισσας στη συγγραφέα Λιλή Μαυροκεφάλου για τη συνεισφορά της στην προβολή της ιστορίας και του πολιτισμού της Μάνης μέσω του λογοτεχνικού έργου της «Βίος και Πολιτεία του Γερακάρη Λιμπεράκη».

 

Τσιτσαρώνης Χρήστος, badsadstories.blogspot.gr, 6/8/2010

Σκοπός μου είναι να σας εκφράσω συγχαρητήρια και ευχαριστίες για το ωραιότατο έργο σας «Βίος και Πολιτεία του Γερακάρη Λιμπεράκη». Το είχα πάρει μαζί μου Σεπτέμβριο 2013 σε ταξίδι μου στη Λακωνία και μου στέρησε προσχεδιασμένες περιηγήσεις στην αγαπημένη μου πατρώα γη, καθώς για μιάμιση μέρα δεν έκανα τίποτε άλλο παρά να διαβάζω το βιβλίο σας, που μου χάρισε εξαιρετική απόλαυση.

 

Α8liosweblog, Ένα ερυθρόδερμο μπλογκ σε μια άγρια καπιταλιστική Δύση, 25/2/2009. GOOGLE

Τι μορφές που κρύβει η ιστορία της Ελλάδας! Διαβάζοντας το βιβλίο δεν μπορούσα παρά να σκεφτώ πως αν ο Λιμπεράκης ήταν π.χ. αμερικάνος ή άγγλος, η ιστορία του θα μπορούσε κάλλιστα να έχει μεταφερθεί στη μεγάλη οθόνη και να μιλάμε για μια περιπέτεια του τύπου Braveheart, The Last Samurai κτλ. Ωραίο βιβλίο, ευχάριστο, αλλά παράλληλα τοποθετεί την περιπετειώδη ζωή του πρωταγωνιστή του σωστά στα ιστορικά πλαίσια της εποχής, σου μαθαίνει δηλαδή και πέντε πράγματα. Βάλτε όλα αυτά μαζί με μια πολυτάραχη ερωτική ζωή και μια βεντέτα που χωρίζει τη Μάνη στη μέση και…τί άλλο θέλετε για ένα πάρα πολύ καλό ιστορικό μυθιστόρημα?

 

Δημήτρης Νικορέτζος, ποιητής, κριτικός λογοτεχνίας, Από εισήγηση της κριτικής επιτροπής για το Βραβείο Μυθιστορήματος του Ιδρύματος «Πνευματική Εστία Παναγιώτη Τρανούλη», 2004

Τα γνωρίσματα του βιβλίου «Βίος και Πολιτεία του Γερακάρη Λιμπεράκη» εντοπίζονται κυρίως στη γλαφυρότητα και ζωντάνια των διαλόγων, στη χρήση ιστορικών ντοκουμέντων, στη δημιουργία ζωντανών εικόνων ώστε ο αναγνώστης να έχει κάποιες στιγμές την αίσθηση ότι αποτελεί κι ο ίδιος στοιχείο της δράσης. Ο λόγος κινείται με ευκινησία εφηβική, άλλοτε τρυφερός κι άλλοτε εκρηκτικά δυναμικός. Τα πρόσωπα ξεπηδούν, ανάγλυφα, αληθινά κι έχεις την αίσθηση ότι μπορείς να τα αγγίξεις. Ο ήρωας δεν κατασκευάζεται, αλλά απεικονίζεται ως έχει. Αυθεντικός. Η αφήγηση ρέει κρατώντας τον αναγνώστη σε αδιάπτωτη ένταση. Τα γλωσσικά μέσα είναι κατά βάση απλά –σε αυτά κυρίως έγκειται η αξία του μυθιστορήματος- χωρίς επιτηδευμένα σχήματα, η ροή έχει φυσικότητα και αποδίδει αυθεντικά τα δρώμενα.
Τα στοιχεία αυτά οικοδομούν τα κύρια γνωρίσματα του βιβλίου, που η επιτροπή έκρινε ομόφωνα ότι άξιζε τη βράβευση εκφράζοντας τα θερμά συγχαρητήρια στη συγγραφέα.
Σημείωση: Το βραβείο τελικά δεν δόθηκε στο ως άνω βιβλίο

 

Δώρα Μόσχου, Ριζοσπάστης, «ΡΙΖΟΧΑΡΤΟ», 25/9/2004

Με τον Βενετό ή με τον Οθωμανό; Αυτό είναι το ερώτημα που βασανίζει τον Λυμπεράκη, καθιστώντας τον μια εμβληματική μορφή τού υπό διαμόρφωση ελληνισμού. Αυτή την επώδυνη πορεία ανάμεσα στις δύο κατακτήσεις που, τελικά, θα οδηγήσει στην εθνική αυτοσυνείδηση, περιγράφει με λόγο πλούσιο, κάποτε σκληρό, κάποτε συναισθηματικά φορτισμένο και πάντα ιστορικά έγκυρο, η Λ.Μ. Πρόκειται για ένα εξαιρετικά γλαφυρό και έγκυρο λογοτέχνημα που διερευνά και αποτυπώνει πολλές από τις διαδικασίες και τις προϋποθέσεις που οδήγησαν στη διαμόρφωση του ελληνικού έθνους και, σε τελευταία ανάλυση, στη μεγάλη Επανάσταση του 1821.

 

Χρίστος Παπαγεωργίου, κριτικός λογοτεχνίας – ποιητής, Μπιλιέτο, Εταιρεία Τέχνης και Λόγου, τεύχος 4-5, 2004

Η συγγραφέας, έχοντας πολλές πηγές στη διάθεσή της, μπόρεσε να αντλήσει υλικό και να καταγράψει ήθη, έθιμα, ηθικές, βιώματα. Το βιβλίο είναι ένας ύμνος στην αδούλωτη ψυχή της Μάνης…. Τέλος πρέπει να αναφερθεί, πέρα από το θεματολογικό πεδίο στο οποίο η συγγραφέας κυριολεκτικά μεγαλουργεί, η στρωτή αφηγηματική γλώσσα, η συνετή διάπλαση των επεισοδίων, το έξοχο μοντάζ των εικόνων, η μαγευτική απεικόνιση του ήρωά της και των άλλων πρωταγωνιστών και η καλή χρήση των πηγών. Επίσης το αποστασιοποιημένο λογοτεχνικό ύφος, η μη εξαγωγή συμπερασμάτων, τα γοητευτικά σκηνικά ανάλογα με την περίπτωση, η τέλεια συνολικά σύνθεση.

 

Μαίρη Βλαχάκου, Η Μάνη εμπνέει τη λογοτεχνία, Δημοτικό Ραδιόφωνο Πειραιά, 15/5/2004

Η δημοσιογράφος Μαίρη Βλαχάκου παρουσίασε στην πρωινή της εκπομπή τη συγγραφέα Λ. Μ. Ιδιαίτερη έμφαση έδωσε στο ιστορικό της μυθιστόρημα «Βίος και Πολιτεία του Γερακάρη Λιμπεράκη», εμπνευσμένο από τη θυελλώδη ζωή του Μανιάτη Γερακάρη, «μήλον της έριδος» ανάμεσα στις δύο υπερδυνάμεις της εποχής, την οθωμανική και τη βενετσιάνικη.

 

Γιώργος Δεληγιώργης, Φιλόλογος, Από την παρουσίαση Γ.Λ. στο Σύλλογο Φίλων Τέχνης και Γραμμάτων Σερρών, 18/1/2004

Το «Βίος και Πολιτεία του Γερακάρη Λιμπεράκη» αντιπροσωπεύει μια από τις πιο αξιόλογες στιγμές της λογοτεχνίας μας. Η συγγραφέας διαθέτει ταλέντο και δημιουργική έκφραση, πλούσια φαντασία και την ικανότητα να δημιουργήσει έργο τέχνης. Συνθέτει ένα χρονικό ηρωισμού, αγάπης, εκδίκησης και προδοσίας με ιστορικό πλαίσιο τον πολυτάραχο 17ο αιώνα και τη δράση να ξετυλίγεται στην αγέρωχη Μάνη, τη Βενετία, την Πόλη. Ο λόγος άλλοτε μετασχηματίζεται σε εσωτερικό μονόλογο, άλλοτε γίνεται μεγαλοπρεπής και επικός στις εντυπωσιακές περιγραφές, άλλοτε μεταπίπτει σε διάλογο εκφραστικό, ζωντανό, αληθοφανή και δηλωτικό χαρακτήρων και ψυχικών καταστάσεων. Μέσα από τη γρήγορη αφήγηση, την περιγραφική δεινότητα, την ψύχραιμη ματιά και την ρεαλιστική, ρέουσα, χυμώδη και λιτή γλώσσα ο αναγνώστης έχει την αίσθηση ότι στο μυθιστόρημα ζει κι αναπνέει ο αιώνιος άνθρωπος με τα υπαρξιακά του αδιέξοδα, τις αδυναμίες, τις αντιφάσεις του και τελικά συναντά τον εαυτό του.

 

Δανέλλη Τιτίνα, Ριζοσπάστης, 8/8/2003

Με τρόπο γλαφυρό, γλώσσα εξαιρετική, απλή, λογοτεχνική και ρέουσα η συγγραφέας κινείται με μεγάλη άνεση μεταξύ Ανατολής και Δύσης, για να αφηγηθεί με τον δικό της εξαιρετικό τρόπο μια αληθινή, συναρπαστική ιστορία αγάπης, εκδίκησης και προδοσίας. Πρόκειται για ένα βιβλίο που ο αναγνώστης με λύπη θα το αφήσει από τα χέρια του και που μετά την ανάγνωση οι τόποι και οι ήρωές του στοιχειώνουν μέσα του.

 

Μιχάλης Κάσσης, Περιοδικό ΜΑΝΗ, Ιούλιος –Αύγουστος 2003, Αποσπάσματα από την παρουσίαση του «Βίος και Πολιτεία του Γερακάρη Λιμπεράκη» από τη συγγραφέα.

Η πρώτη ερώτηση σχετικά με το βιβλίο είναι πάντα η ίδια: «Είστε Μανιάτισσα;  Κατάγεστε από τη Μάνη;» Κατά κάποιο τρόπο, ναι. Υπάρχει μια μανιάτικης  καταγωγής προ-προγιαγιά, η Κανέλλα, στο εκ Μικράς Ασίας γενεαλογικό μου δέντρο. Την ανακάλυψα πρόσφατα και τυχαία. Άραγε να ήταν μια κυτταρική μνήμη –αν υπάρχει – που με έκανε να ερωτευτώ τη Μάνη, όταν την πρωτοεπισκέφτηκα;  Όπως τόσοι και τόσοι ήμουν κι εγώ γοητευμένη από τον μύθο της, η πραγματικότητα όμως τον ξεπερνούσε.  Δέσανε λοιπόν τοπίο, αρχιτεκτονική, ιστορία, φήμη, άνθρωποι σε μια εικόνα που δεν έλεγε να ξεθωριάσει, εικόνα μαγική όσο και αινιγματική. Πρόκληση για  επιστροφή και βαθύτερη γνωριμία.

Τον Μανιάτη Λιμπεράκη τον αντάμωσα στα ολιγοβάδιστα μονοπάτια της ιστορίας, ενώ έκανα έρευνα για το «Της Φωτιάς και της Ερημιάς». Η περιπετειώδης ζωή του, η προσωπικότητα, οι ικανότητες, η τραγική μοίρα, οι διαφωνίες των ιστορικών για τον ρόλο του στην τύχη της Μάνης εξήψαν το ενδιαφέρον μου. Ταίριαξαν άνθρωπος και τόπος. Η ιδέα του βιβλίου άρχισε να κυοφορείται. Ρίχτηκα στην περιπέτεια. Πήγα και ξαναπήγα στην Μέσα Μάνη: στο Οίτυλο, στην Αρεόπολη, στον Κάβαλο, στο Σκουτάρι, στους Μπουλαριούς, στην Κοίτα, στον Γερολμένα, στο Ταίναρο, στη Λάγεια, στο Πόρτο Κάγιο, στο Νύφι, στον Κότρωνα, κ.λ.π. Επισκέφθηκα έρημους πύργους, σκαρφάλωσα σε πέτρινους οικισμούς, άκουσα τον άνεμο να βουίζει στους ερειπιώνες, αφουγκράστηκα τη σιγή, μύρισα τις αψιές ευωδιές της άνοιξης, μίλησα με ντόπιους, τιμήθηκα με τη μανιάτικη φιλοξενία. Συγχρόνως μελετούσα την ιστορία της Μάνης, τα ήθη και τα έθιμα, τα μοιρολόγια, τα παραμύθια της. Αναζητούσα παντού την μανιάτικη ψυχή. Και βέβαια καθώς ο Γερακάρης έζησε τον 17 αιώνα ήταν απαραίτητο να εμβαθύνω στις ιστορικές συνθήκες της εποχής  και να εξοικειωθώ όχι μόνο με την τότε Μάνη, αλλά και με τη Βενετία και την Κωνσταντινούπολη, όπου είχαν διαδραματιστεί πολλά και σημαντικά. Το πιο απαιτητικό όμως ήταν να ιχνηλατήσω την πορεία του ήρωά μου, να διακρίνω τα κίνητρά του. Οι υπάρχουσες πληροφορίες ήταν συχνά ελλιπείς, αντιφατικές, αναμασήματα πηγής αμφίβολης εγκυρότητας. Επιστράτευσα λογική και διαίσθηση. Συζήτησα, διασταύρωσα, στοχάστηκα. Την ασάφεια επέτειναν οι διχογνωμίες των μελετητών ως προς τον ρόλο του Λιμπεράκη στον βενετοτουρκικό πόλεμο και την τύχη της Μάνης. Άλλοι στιγμάτιζαν τη συνεργασία του με τους Τούρκους που κατέληξε στη πρόσκαιρη υποταγή της Μάνης και στη μετανάστευση του κλάδου των Στεφανόπουλων στην Κορσική.  Άλλοι πάλι τη δικαιολογούσαν ως ευφυέστατο πολιτικό ελιγμό που αποσκοπούσε στη δημιουργία αυτόνομης ηγεμονίας στη Λακωνία, κατά το πρότυπο της Μολδοβλαχίας. Όμως οι Βενετοί δεν ήταν ελευθερωτές. Κατακτητές ήταν. Και το απέδειξαν. Κλίνω προς τη δεύτερη άποψη. Πιστεύω πως αν ο Λιμπεράκης είχε γεννηθεί μερικές δεκαετίες αργότερα, την εποχή που ο απόηχος του ευρωπαϊκού διαφωτισμού ξυπνούσε την εθνική αυτοσυνειδησία, θα κατείχε περίοπτη θέση ανάμεσα στις μορφές του προαπελευθερωτικού αγώνα, όπως ο εγγονός του,  Παναγιώτης Μπενάκης, πρωταγωνιστής της επανάστασης εναντίον των Τούρκων, της λεγόμενης «ορλωφικής» το 1770, κι ο δισέγγονός του, ο Λιμπεράκης Μπενάκης, γιος του Παναγιώτη.

Σε μια ιστορική μελέτη ο μελετητής συλλέγει, ταξινομεί, αξιολογεί, σχολιάζει το πληροφοριακό υλικό. Στο μυθιστόρημα ο συγγραφέας αγωνίζεται να δημιουργήσει έναν κόσμο, παλλόμενο, έναν κόσμο που ανασαίνει. Και η ανάσα του λογοτεχνήματος είναι η φαντασία. Αυτή γονιμοποιεί το υλικό, συμπληρώνει τα κενά, διεισδύει στο βάθος των πραγμάτων, συνδέει, ολοκληρώνει. Κάποιοι αναγνώστες ίσως αναρωτιούνται πού τελειώνει η ιστορία, πού αρχίζει η φαντασία. Μάταιο ερώτημα, δικαιολογημένο ωστόσο. Ακόμη κι αν υπήρχε πλήρης ημερολογιακή καταγραφή των πεπραγμένων πόση αλήθεια θα περιείχε; Θα ήταν τάχα κάτι περισσότερο από ένα απολίθωμα; Πίσω από κάθε πράξη κρύβονται σκέψεις, κίνητρα, αισθήματα, ένας κόσμος ρευστός κι αθέατος, εντούτοις υπαρκτός και κυρίαρχος. Αυτός ο κόσμος ανήκει στη λογοτεχνία. Σε αυτόν έχουν θέση το πάθος της εκδίκησης και η συγχώρεση, η τρέλα του έρωτα και ο καημός της μάνας, ο πόθος για δύναμη κι ο πόθος για αγιότητα, τα βράχια και η θάλασσα, η μυρουδιά του χυμένου αίματος και η ευωδιά των αγριολούλουδων. Ελπίζω οι Μανιάτες να βρουν κάτι από τη Μάνη τους στο βιβλίο και οι μη Μανιάτες να ψυχανεμιστούν το μήνυμα αυτού του μοναδικού, θαρρώ, στον κόσμο τόπου.

 

Σαράντος Καργάκος, Εφημερίδα Η ΑΠΟΦΑΣΗ, 5/72003

Τη συμμιγή προσωπικότητα του Γ.Λ. προσπαθεί να ζωντανέψει λογοτεχνικά η μανιατόψυχη συγγραφέας από τη Θεσσαλονίκη και το πετυχαίνει, διότι δίχως να αφίσταται από το ιστορικό υλικό, υψώνεται επάνω από αυτό και κινείται ελεύθερα στο λογοτεχνικό χώρο, δίνοντας και ατμόσφαιρα εποχής και ανθρώπινους χαρακτήρες. Το βιβλίο είναι μεστό και πυκνό σε γραφή με βιβλιογραφικό και χρονολογικό πίνακα, γλωσσάρι και ξεχωριστό υπόμνημα.

 

Μανιάτικη Αλληλεγγύη, Νικ. Μαραμπέας, 29/6/2003

Πρέπει να μόχθησε η Λ.Μ. για να μπει στο πετσί του Λιμπεράκη και των Μανιατών. Αναμφισβήτητα όμως το αποτέλεσμα είναι θετικό. Εκτός από την πληρότητα στη διήγηση πετυχαίνει και την ατμόσφαιρα της εποχής. Στοιχεία από το υπόβαθρο του πολιτισμού μας περιγράφει με λογοτεχνική ευγλωττία η Λ.Μ. Αυτή η προσφορά την τοποθετεί στους δικούς μας, γιατί πάντα οι Μανιάτες είχαν σε πρώτη θέση εκτίμησης τους φιλομανιάτες.

 

Γιάννης Μπασκόζος, Εφημερίδα Εξπρές, ΑRT AND LIFE, 31/5/2003

Το μυθιστόρημα ορισμένες φορές θυμίζει αστυνομικό μυθιστόρημα και άλλοτε ιστορικό αφήγημα. Γραφή γρήγορη και ευέλικτη που αρμόζει στο είδος.

 

Σταύρος Καπετανάκης, Ελευθερία Καλαμάτας, 18/5/2003

Στο μυθιστόρημα της Λ.Μ. ο Λιμπεράκης παρουσιάζεται χωρίς προκαταλήψεις ως ο Έλληνας που μόνος και αβοήθητος ανεβαίνει ψηλά και οι ισχυροί της γης ανταγωνίζονται σε απονομές τιμών και αξιωμάτων, δίχως όμως να είναι απαλλαγμένοι από επιβουλή και δολιότητα.

 

Νίκος Γερακάρης, ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ, 3/5/2003

Δυνατό μυθιστόρημα καταιγιστικής δράσης, με στέρεο ιστορικό υπόβαθρο, ζωντανούς χαρακτήρες, μαστορική δομή, με στοιχεία αστυνομικού μυστηρίου, αναδρομές και ανατροπές εξελίσσεται στη Μάνη του άγραφου νόμου, στην Κωνσταντινούπολη της χλιδής και της ίντριγκας, στη Βενετία της εύθυμης παρακμής και παράλληλα στο νου και την ψυχή του έγκλειστου στα μπουντρούμια της Βενετίας Λιμπεράκη.
Η ευέλικτη γλώσσα υπηρετεί τη γοργή ανάσα της αφήγησης. Αρθρώνει, με τις συναφείς γλωσσικές διαφοροποιήσεις, τον μονόλογο της Μανιάτισσας, την εξομολόγηση της πριγκίπισσας, τις κουβέντες των καθαρολόγων Φαναριωτών. Χτίζει έναν ανελέητο, παράλογο, γοητευτικό κόσμο, όπου τα δυνατά πάθη και τα εξίσου δυνατά συμφέροντα κινούν τα πρόσωπα και δημιουργούν την ιστορία.

 

Ηρακλής Καλλέργης, καθηγητής Νεοελληνικής φιλολογίας Παν/μιου Πατρών

Η Λ.Μ. εργάζεται εξαντλητικά για τον εντοπισμό και την αφομοίωση του ιστορικού υλικού της, αλλά αποφεύγει επιδέξια τον κίνδυνο εγκλωβισμού σε μια πληκτική ιστοριοδιφική αφήγηση. Διαθέτοντας πλούσια φαντασία και στερεή αφηγηματική τέχνη, συλλαμβάνει την πεμπτουσία της ιστορίας και μεταδίδει στον αναγνώστη την απροσδιόριστη γοητεία του παραμυθιού, τη μέθη και τη νοσταλγία που εκμηδενίζει κάθε εσωτερική μας αντίσταση και μας μεταφέρει στον κόσμου της ρέμβης και του ονείρου.
Κείμενο με άρτια δομή, συναρπαστική πλοκή και γλώσσα εξαιρετικά δουλεμένη πετυχαίνει την πειστική αναπαράσταση της εποχής και των προσώπων. Ο λόγος της είναι γοητευτικά πρωτεϊκός εκφράζοντας όλες τις αποχρώσεις του ανθρώπινου στοχασμού και όλη την πολυτυπία των χαρακτήρων. Μας συγκινεί κι όταν εξαίρει την αναζήτηση του Αόρατου που αναδύεται στον αφηγηματικό ορίζοντα σε οριακές στιγμές οδύνης. Συμπερασματικά αντιπροσωπεύει μια από τις πιο ευτυχισμένες στιγμές της σύγχρονης πεζογραφίας μας.